Zwolnice (reduktory)

Kierowca przełącza przekładnię przyspieszającą przy użyciu dźwigni ręcznej, sterującej zawór rozrządczy, który umożliwia łączenie przedniej przestrzeni roboczej siłownika z rura ssącą silnika, a tylnej — z atmosfera, albo odwrotnie. Jeżeli silnik pracuje, odpowiednio do kierunku działania różnicy ciśnień przepona wygina się i poprzez tłoczysko przemieszcza przesuwkę sprzęgła kłowego.
Wejściowa przekładnia przyspieszająca. Niekiedy samoczynną przekładnię przyspieszającą wbudowuje się pomiędzy sprzęgłem głównym i skrzynką biegów. Przekładnia taka, zwykle w postaci przekładni planetarnej, najczęściej stanowi podzespół skrzynki biegów, osłonięty wspólną obudową wraz z jej przekładniami.
Zwolnica (lub reduktor) jest to dodatkowy zespół napędowy, który pracując stale lub okresowo z przełożeniem zwalniającym dodatkowo zwiększa całkowite przełożenie układu napędowego, uzyskiwane dzięki skrzynce biegów i przekładni głównej. Zadanie zwolnicy polega na zwiększaniu siły napędowej pojazdu bez podwyższania mocy silnika, czyli na zwiększaniu zdolności pojazdu do pokonywania oporów ruchu, kosztem zmniejszania szybkości jazdy. [hasła pokrewne: olx ursus c 330, otomoto samochody osobowe, sekula otomoto ]
Wśród zwolnic, z uwagi na przeznaczenie i sposób działania rozróżnia się ogólnie dwie odmiany:
— zwolnica stała, czyli dodatkowa przekładnia pracująca stale z określonym przełożeniem zwalniającym; zwolnicę stałą wbudowuje się w moście napędowym: w przekładnię główną, pomiędzy mechanizmem różnicowym i wałami pędnymi (tzw. polosiami) lub pomiędzy walami pędnymi mostu i piastami kół pędnych, albo w piastach kół pędnych,
— zwolnica nastawna, czyli dodatkowy zestaw przekładni, który okresowo może pracować z przełożeniem bezpośrednim lub przełożeniem zwalniającym, albo wybranym spośród dwóch różnych przełożeń zwalniających; zwolnica nastawna może stanowić oddzielny zespól napędowy (tzw. skrzynka terenowa) wbudowany pomiędzy skrzynką biegów a mostem napędowym, albo dodatkowy zestaw przekładni w skrzynce biegów; zadania zwolnicy nastawnej spełniać może również dwu- lub trzystopniowa nastawna przekładnia główna w moście napędowym.
Dodatkowe przełożenie zwalniające powoduje poważne obciążenia kół zębatych, wskutek czego konieczne jest odpowiednio wytrzymałe ułożyskowanie przekładni zwolnicy. Z tego względu do łożyskowania kół zębatych zwolnic stosowane są głównie łożyska stożkowe, a rzadziej łożyska kulkowe lub łożyska walcowe. Wbudowanie w układ napędowy zwolnicy stanowiącej oddzielny zespół umożliwia zastosowanie zwykłej cztero- lub pięciostopniowej skrzynki biegów nawet w pojeździe terenowym o szczególnie dużej zdolności pokonywania oporów ruchu. Obecnie spotyka się najrozmaitsze wykonania skrzynek terenowych, dwu-, trzy- a nawet wielostopniowych, często synchronizowanych, które swą konstrukcją przypominają zwykłe skrzynki biegów. Niekiedy jeden ze stopni skrzynki terenowej stanowi przekładnia przyspieszająca.